GESCHIEDENIS

Iedereen die wel eens op een fiets heeft gezeten (en in Nederland betekent dat zo goed als iedereen) kent het merk Sparta. Voor het ontstaan van het merk Sparta gaan we terug naar het jaar 1917. Terwijl de Eerste Wereldoorlog volop aan de gang was, begonnen de heren Schakel, Verbeek en Krijgsman aan de Hoofdstraat in Apeldoorn een groothandel in rijwielen en rijwielonderdelen onder de naam “Verbeek & Schakel”. Nog in hetzelfde jaar kocht Verbeek & Schakel van de firma Reuvers in Nijmegen de merknamen: Sparta, Romein en Vaandel. Deze merken werden voor de groothandelsfietsen gebruikt. In 1918 trok de heer L. Krijgsman zich uit het bedrijf terug.

In de jaren dertig begon Verbeek & Schakel met de productie van gemotoriseerde rijwielen. Het bedrijf heette toen: “Sparta Rijwielen- en Motorenfabriek, Firma Verbeek & Schakel”. Techniek was de grote liefde van Leedert Schakel. Voor hem was de stap van fiets naar motorfiets dan ook een logische. Het eerste exemplaar werd uitgerust met een 78cc Sachs motortje en verliet in 1931 de fabriek. Ook op fietsgebied richtte Verbeek & Schakel zich steeds meer op het zwaardere werk. In de folder van 1936 werden er naast 4 gewone dames- en herenfietsen ook een kinderfiets, een dienstfiets, een transportfiets, een tandem en ook bakfietsen in meer dan 15 uitvoeringen aangeboden. Een gedeelte hiervan was voorzien van een hulpmotor.

Ook het assortiment motorfietsen werd uitgebreid. Sparta maakte in de jaren voor de oorlog verschillende modellen met Villiers-, Sachs- en JLO-motorblokken (120 en 125 cc). Sparta zorgde ervoor dat de machines de zestig kilo-grens niet overschreden, zodat ze belastingvrij de weg op konden.

In de jaren vijftig profiteerde Sparta van de stijgende vraag naar gemotoriseerde tweewielers. Het bedrijf heette inmiddels: “Sparta Rijwielen- en Motorenfabriek”. Vanaf begin jaren vijftig richtte Sparta zich naast de productie van motorfietsen ook op de productie van bromfietsen.

In 1958 werd de productie van motoren stopgezet, omdat deze niet meer rendabel genoeg was. De bromfiets sloeg aan in Nederland en daarbuiten. Door deze ontwikkeling besloot Sparta om zich hierin te specialiseren en richtte zich in de jaren zestig volledig op de brommer. De Nederlandse bromfiets veroverde de wereld. Export naar andere Europese landen en landen als Indonesië, Tahiti, Afrika en Amerika kenmerkten het succes. Sparta produceerde als één van de grootste Nederlandse brommerfabrikanten, bromfietsen in grote getale en vele modellen.

Een opvallend model in die tijd was de MA 50. Het model werd liefkozend de verpleegstersbrommer genoemd omdat het, hoe kan het ook anders, de favoriet was onder verpleegsters. In 1958 werd de eerste Sparta MA50 verkocht. Het model kreeg in 1959 een facelift en een nieuwe naam, de MB50. De allerlaatste versie van deze populaire brommer ging eind 1962 onder de naam MC50 de deur uit.

In 1973 was Sparta door haar speciale Sparta-frame weer helemaal terug in de fietsproductie. Het uitgangspunt was een hoofdframe uit één doorlopende buis. Daarvoor werd deze buis bij het balhoofd platgedrukt en bij de bracket moest het materiaal zich in alle bochten wringen. Sparta zou deze frames twintig jaar lang voor alle soorten fietsen gebruiken: herenfietsen, damesfietsen in diverse uitvoeringen en tandems. In deze jaren was er een groot aantal framevariaties. Commercieel gezien was het idee uitgegroeid tot een groot succes. De fiets werd ook via het grijze kanaal (onder merknamen als Wellington, Halfords, Resident, Tomos) verkocht en is in Nederland tot op de dag van vandaag in elk fietsenrek te vinden. In deze tijd gingen Sparta fietsen in  Denemarken als Skandsen over de toonbank, in andere exportmarkten als België en Duitsland bleef de naam Sparta gehandhaafd. Door al deze successen werd de fiets in de loop van de jaren zeventig weer het belangrijkste product van Sparta.

In september 1999 stopte de levering van Sachs motoren voor de Spartmet. Hiermee kwam er ook een einde aan de productie van de populaire Spartamet. Later dat jaar op 28 september werd bekend gemaakt dat Sparta door de Accell Group, het moederbedrijf van onder meer Batavus, zal worden overgenomen.

Toch zat het grootste nieuws van de jaren 90 in een hele ander hoek. Als uitvinder van de elektrische fiets voor de Nederlandse markt, introduceerde Sparta in 1998 de “Pharos-lijn”. Sparta bevond zich hiermee in een nieuw segment die tot op de dag van vandaag nog hard groeit! Na het zien van het potentieel van dit nieuwe segment besloten veel concurrenten om ook elektrische fietsen te gaan produceren. Toch hebben zij tot nu toe de kwaliteit en het innovatie niveau van Sparta nog niet weten te evenaren. De Pharos-lijn maakte gebruik van een elektrisch systeem dat ontwikkeld was door Yamaha. Naast elektrische fietsen stapte Sparta in 1999 ook in de ligfietsen markt. Sparta was na Batavus het tweede grote Nederlandse fietsmerk dat ligfietsen in het programma opnam. Het ging daarbij om twee volledig geveerde modellen naar een ontwerp van de Apeldoornse ligfietsfabrikant “Challenge”.

In 2017 bestaat Sparta 100 jaar. In de 100 jaar dat Sparta bestaat, heeft Sparta voor de nodige innovaties gezorgd. Dit zal óók in de toekomst gedaan blijven worden. Dankzij nieuwe technologieën ontstaan verassende, nieuwe mogelijkheden. Deze mogelijkheden wil Sparta blijven toepassen op de nieuwe generaties e-bikes. Hoe mooi zou het zijn als je fiets andere weggebruikers laat weten waar je bent, zodat de ‘dode hoek’ verleden tijd wordt? Of dat je fiets alle informatie van je smartphone kan gebruiken om je van dienst te zijn? Door zulke vragen te blijven stellen blijft Sparta inspelen op de steeds specifiekere wensen van de toekomstige fietser. Zo zorgen we er voor dat iedereen op zijn manier kan genieten van onze energie. Kortom; Enjoy the Energy, óók in de toekomst.

Door de innovatiedrang vast te houden zal Sparta óók de komende 100 jaar weer fietsen maken die aansluiten op de verschillende wensen van de hedendaagse én toekomstige fietser! Laat de volgende 100 jaar maar komen. Wij hebben er zin in!